Warszawskie “Szpiegowo” – historia i przyszłość

22 grudnia 2025 0 komentarzy

Modernistyczna bryła przy ul. Sobieskiego 100 w Warszawie przez dekady stanowiła jedną z najbardziej intrygujących zagadek stolicy. Odizolowany od świata zewnętrznego, kaskadowy kompleks potocznie nazywany „Szpiegowem” był symbolem dyplomatycznego impasu między Polską a Rosją. Dziś, po latach sądowych batalii i spektakularnym przejęciu nieruchomości, budynek wkracza w nową erę. Z ponurej legendy ma stać się nowoczesną przestrzenią służącą mieszkańcom Warszawy.

Od rezydencji dla dyplomatów po legendy o tajemnicach KGB

Historia „Szpiegowa” rozpoczęła się pod koniec lat 70. XX wieku. To wtedy wybudowano dziesięciopiętrowy gmach dla pracowników ambasady oraz biur handlowych Związku Radzieckiego. Na tle ówczesnej Warszawy obiekt uchodził za szczyt luksusu. Wyposażono go w saunę, salę kinową, a nawet gabinet dentystyczny. W budynku mieścił się też klub „Sotka”, który był dostępny wyłącznie dla obywateli ZSRR.

Po transformacji ustrojowej w 1989 roku status prawny nieruchomości stał się problematyczny. Choć umowy międzyrządowe wygasły, strona rosyjska nie zamierzała opuszczać nieruchomości. Teren ogrodzono drutem kolczastym, a tabliczki informujące o „terenie ambasady” miały odstraszać polskie służby. To właśnie wtedy narodziła się nazwa „Szpiegowo”. Wokół bloku narosły legendy o ukrytych nadajnikach, agentach KGB i tajemniczych światłach widywanych w teoretycznie opuszczonych mieszkaniach.

“Szpiegowo” ma przyszłość

Przez ponad dwie dekady polskie władze bezskutecznie starały się odzyskać kompleks przy Sobieskiego 100. Przełom nastąpił w 2016 roku, kiedy sąd wydał wyrok nakazujący Federacji Rosyjskiej wydanie nieruchomości i zapłatę milionowych odszkodowań za bezumowne korzystanie z gruntu. Rosjanie zignorowali te orzeczenia, a impas trwał aż do momentu agresji Rosji na Ukrainę.

W kwietniu 2022 roku, w obecności prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego oraz komornika, nastąpiło przejęcie budynku. Grudzień 2025 roku przyniósł nowe, konkretne informacje dotyczące przyszłości tego miejsca. Po latach dopełniania formalności ogłoszono wielki konkurs architektoniczno-urbanistyczny na nową koncepcję zagospodarowania kompleksu. Zmieniło się również pierwotne założenie, zamiast ośrodka dla uchodźców, „Szpiegowo” ma stać się częścią zasobu warszawskich mieszkań komunalnych.

Wytyczne konkursowe są ambitne. Przebudowa ma przede wszystkim przywrócić do życia istniejący kaskadowy blok. W planach jest też wyburzenie starego pawilonu i zastąpienie go nowoczesnym budynkiem mieszkalnym. Na ten cel w budżecie miasta przeznaczono 132 milionów złotych. To sporo, ale modernizacja „Szpiegowa” jest ogromnym wyzwaniem inżynieryjnym. Ze względu na specyficzną konstrukcję i lata zaniedbań, koszt remontu będzie znacznie wyższy niż w przypadku standardowych inwestycji.

Prezydent Rafał Trzaskowski podkreślił, że transformacja Sobieskiego 100 ma wymiar symboliczny. Miejsce, które przez lata było przestrzenią niedostępną dla Polaków, zostanie w pełni połączone z miastem. Zgodnie z harmonogramem, prace projektowe potrwają do połowy 2027 roku, po czym ruszą procedury przetargowe na prace budowlane.

Dodane w kategorii: Architektura nowożytna, Ciekawe budynki