Neoklasycyzm w architekturze
16 stycznia 2020 0 komentarzy
Neoklasycyzm to nurt w architekturze i sztuce, który powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Nawiązywał on do tradycji klasycznej, był jej rozwinięciem, m.in. poprzez redukcję architektury do najważniejszych elementów oraz sprzeciwianiu się kunsztowności i przepychowi budynku.
Sprzeciw kunsztowności
Pojecie neoklasycyzmu w architekturze jest stosunkowo ciężkie do zdefiniowania. Generalnie terminem tym określa się tendencje klasycyzujące mające miejsce pod koniec XIX wieku. Jednakże w języku angielskim oraz francuskim pojęcie to stosuje się wymiennie dla klasycyzmu, który rozwinął się w drugiej połowie XVIII wieku jako nurt sprzeciwiający się kunsztowności i przepychowi architektury baroku. Nurt ten odegrał istotna rolę w wyglądzie architektury Francji i Anglii. Już na początku XVIII wieku w tych państwach przepych baroku zaczęto zastępować prostotą inspirowaną architekturą antyczną. Uważa się, że wpływ na to miał duży rozwój mieszczaństwa i uprzemysłowienia w tamtych czasach, co wymusiło konieczność powstania nowych, bardziej przystosowanych do zachodzących przemian budynków i placów użytku publicznego. Przestano stawiać na bogate zdobienia budowli, zamiast tego zaczęto zwracać uwagę na harmonie, prostotę i symetrie budynków. Inspiracją była antyczna architektura, szczególnie z Grecji i Rzymu.
Neoklasycyzm w Polsce
Neoklasycyzm w Polsce często nazywany jest epoką stanisławowską. Nazwa ta pochodzi od imienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. To właśnie dzięki jego protektoratowi w zabudowie miejskiej Warszawy doszło do dużych zmian. Jednymi z najbardziej znanych przykładów wpływu neoklasycyzmu widocznych w stolicy Polski jest przebudowa Zamku Królewskiego oraz przebudowa Ujazdowa i Łazienek. Przedstawicielem neoklasycyzmu w architekturze jest również budynek warszawskiego Belwederu.
Charakterystyczne cechy stylu
Budowle wyniesione w stylu neoklasycyzmu charakteryzują się określonymi cechami. Wśród nich można wyróżnić m.in.:
- wzorowanie się na budowlach starożytnych, szczególnie pochodzących z Rzymu oraz Grecji,
- stosowanie w budownictwie elementów zaczerpniętych i inspirowanych z architektury starożytnej,
- dominacja fasad o prostych liniach, bez skrętów i wygięć,
- oszczędne zdobnictwo budowli, jeżeli już pojawiały się elementy ozdobne to były inspirowane tymi ze starożytności, np. uskrzydlone postacie zwierząt, tarcze, wieńce, girlandy kwiatów,
- obecność kolumnad i kolumnowych portyków zakończonych tympanonami ozdobionymi płaskorzeźbami,
- dążenie do harmonii, symetrii i zachowania równowagi w kompozycji budowli,
- budynki wznoszone na planie kwadratu lub prostokąta, rzadziej koła
- kościoły i świątynie wznoszone na planie koła, zwieńczone kopułą,
- pałace wznoszone na planie prostokąta, o dużych rozmiarach, niskie i podłużone, cześć środkowa budynku była wysunięta i zwieńczona portykiem,
- popularyzacja budownictwa użytecznego publicznie – urzędów, szpitali, szkół, teatrów,
- wnętrza jasne, delikatne, ale z dużą ilością dodatków inspirowanych starożytnością – złoto, czerwień, mahoń, antyczne girlandy, meandry.