Historyzm w architekturze

11 czerwca 2021 0 komentarzy

Historyzm to jeden z nurtów w XIX-wiecznej architekturze światowej. Polega na naśladowaniu konwencji, które miały miejsce w poprzednich epokach. Jest również nazywany tzw. kierunkiem nietwórczym i eklektycznym, czyli bazującym na naśladownictwie minionych stylów w architekturze i sztuce. Polega tym samym na porzuceniu dążenia do utworzenia stylu, który odpowiadałby współczesnym warunkom społeczno-historycznym.

W początkowej fazie historyzm był oparty na przeciwstawieniu się klasycyzmowi, a w obrębie jego zainteresowań znalazła się przeszłość, która była analizowana w sposób naukowy. W tym samym czasie w sztuce i architekturze dominował romantyzm. Zapewne z tego względu podwaliny historyzmu to tęsknota za historią, tym co dalekie i odległe oraz naturą. Było to nierozerwalnie związane z niepewnością wobec teraźniejszości oraz tego, co jest racjonalne i powszechne.

Podstawy historyzmu

Przed nastaniem historyzmu architektura i sztuka były połączone z określonym ładem społecznym, który opierał się na tzw. prawie dziedziczenia. Prawo to robiło wrażenie nieskończonego trwania, które było wspierane autorytetem kościoła, władzy oraz elit społecznych. Porządek ten dotkliwe załamał się podczas rewolucji francuskiej. Wówczas w architekturze nastał czas zainteresowania się przeszłością, co zbiegło się z rozwojem nauk historycznych. Na początku XIX wieku zaczęto prowadzić intensywne badania nad dziejami architektury. Doprowadziło to do opisu, rozróżniania, a także datowania budowli – na początku średniowiecznych, a następnie późniejszych. W konsekwencji architekci, opierając się na tych badaniach, wskrzesili „neostyle” na całym świecie, co skutkowało powstaniem historyzmu architektonicznego.

Fazy historyzmu

Historyzm w architekturze był podzielony na trzy fazy rozwojowe: historyzm romantyczny, ścisły historyzm oraz późny historyzm.

Historyzm romantyczny jest datowany do około 1870 r. Style, które charakteryzowały ten okres to: neogotyk, styl arkadowy oraz od 1850 r. neorenesans. W tym czasie twórczość nie bazowała na wiernym odwzorowywaniu poszczególnych styli, a raczej na subiektywnej interpretacji. W późniejszym okresie występowały także motywy pozaeuropejskie np. styl neomauretański.

Ścisły historyzm zrodził się w oparciu o XIX-wieczne badania naukowe. Ten okres charakteryzował się odrzuceniem swobodnej interpretacji na rzecz łączenia elementów dozwolonych w danym stylu. W tym czasie powstały kanony opisywalnych neostylów, zaczęto korzystać ze wzorników. Stylem przewodnim stał się neorenesans.

Późny historyzm bazował na odejściu od neorenesansu i zainteresowaniu neobarokiem. Ta faza historyzmu odrzuciła rygorystyczne zasady, zastępując je bardzo dowolną interpretacją elementów dekoracyjnych, które przestały być organizowane w sposób ściśle osiowy. To właśnie wtedy pojawiło się zainteresowanie wykuszami, kopułami, ryzalitami czy balkonami. Zauważalne było także dążenie do przepychu oraz monumentalizmu. Pewne elementy dekoracyjne np. motywy kwiatowe, zwiastowały rodzącą się secesję.

Najbardziej znanymi przedstawicielami nurtu historyzmu w architekturze byli: Gottfried Semper, Heinrich von Ferstel, Hans Miksch, Eugene Viollet-le-Duc czy Felix Henry.

Dodane w kategorii: Style architektoniczne