“Spodek” w Katowicach

25 listopada 2020 0 komentarzy

Hala widowiskowa “Spodek” to najbardziej rozpoznawalny obiekt Katowic. Jest on bardzo ciekawy pod względem architektonicznym, jednak o tym, że zna go niemal każdy zdecydowało co innego. Z tego względu, iż odbywa i odbywało się w nim mnóstwo wydarzeń o charakterze kulturalnym i sportowym, Spodek bardzo często był pokazywany w mediach lub wspominano o nim w relacjach. To go utrwaliło jako symbol Katowic. Unikatowe rozwiązania architektoniczne oraz oryginalna bryła sprawiają, że Spodek jest też jedną z ikon architektonicznych Polski.

Historia katowickiego Spodka

Sam pomysł stworzenia w Katowicach nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej pojawił się już w połowie lat 50. XX wieku. W 1959 Stowarzyszenie Architektów Polskich ogłosiło konkurs na projekt, w którym zwyciężyła praca Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy. Miejsce budowy hali zlokalizowano na miejscu dawnej hałdy górniczej. Prace rozpoczęto w 1964 roku, a zakończono dopiero w 1971 (oddanie do użytku nastąpiło w maju). Budżet inwestycji został przekroczony czterokrotnie. W roku 1997 nazwę Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa w Katowicach zmieniono na Hala Widowiskowo-Sportowa Spodek.

Architektura Spodka

Spodek był budynkiem innowacyjnym na skale światową. Zastosowano w nim ciekawe rozwiązanie konstrukcyjne, nazywane tensegrity. Konstrukcja dachu, czyli ważąca 300 ton stalowa kopuła, jest połączona z zewnętrznym pierścieniem ponad 100 linami. W koncepcji tensegrity – przypisywanej Richardowi Buckminsterowi Fullerowi, Kennethowi Snelsonowi i Davidowi Georges’owi Emmerichowi – elementy sztywne są łączone za pomocą elementów wiotkich. W literaturze najczęściej przywoływana jest definicja sformułowana przez Anthony’ego Pugha:

“System tensegrity jest ustanowiony, kiedy nieciągły układ elementów ściskanych oddziałuje z ciągłym układem elementów rozciąganych, określając stałą objętość w przestrzeni.”

W przypadku Spodka kopuła to kratownica z naprężonych lin utrzymujących sztywne słupki. W centralnym punkcie znajduje się niewielka kopuła, pełniąca rolę świetlika. Całość bywa porównywana do koła rowerowego, którego integralność również jest zapewniana przez układ napięć elementów sztywnych i wiotkich.

Całość stoi na żelbetowej misie fundamentowej z 40, zdolnymi do wychylania się słupami. Ten ruchomy element zabezpieczał konstrukcję przed ruchami gruntu, spowodowanymi szkodami górniczymi (hala powstała na terenie po kopalniach). We wnętrzu często stosowanym materiałem wykończeniowym jest surowy beton oraz naturalny kamień.

Spodek nie jest pojedynczym budynkiem, ale kompleksem: główną halą widowiskową, lodowiskiem, salą gimnastyczną, pływalnią i hotelem. Główna hala przypomina kształtem latający spodek, od czego obiekt zawdzięczał swoją zwyczajową nazwę, obecnie przyjętą jako oficjalna. Ma rozpiętość 136 metrów i wysokość 33 metry. Z zewnątrz pokryta była płytami z masy żywicznej, które w trakcie remontu w 2011 roku zamieniono na płyty z blachy aluminiowej. Dzięki modernizacjom i dodaniu miejsc dostawnych oraz miejsc na sektorach wysuwanych, Spodek może się pochwalić aż 11 tysiącami miejsc siedzących, a łączna liczba widzów może sięgnąć nawet 50 tysięcy.

Dodane w kategorii: Architektura nowożytna, Ciekawe budynki