Cuda architektoniczne

Frank Lloyd Wright

6 maja 2019 0 komentarzy

Jest uważany za najwybitniejszego amerykańskiego architekta. Autor teorii organicznej i inspiracja dla innych architektów. Mowa o Franku Lloydzie Wrightcie, który stał się legendą architektury modernizmu już za życia.

Frank Lloyd Wright urodził się 8 czerwca 1867 w Richland Center w stanie Wisconsin, a więc wtedy, kiedy nie istniał jeszcze amerykański styl architektoniczny, a ówcześni projektanci z USA zazwyczaj naśladowali tendencje europejskie. Frank Lloyd Wright przez 70 lat swojej działalności stał się pionierem zmian, które miały ogromny wpływ nie tylko na amerykańską, ale także na światową architekturę. Już od dzieciństwa wykazywał się niebywałą konsekwencją i pewnością tego co robi. Jak sam przyznał, bardzo wcześnie dokonał wyboru pomiędzy szczerą arogancją, a fałszywą skromnością. Wybrał to drugie i nigdy nie widział okazji, aby to zmienić.

W 1885 roku Frank Lloyd Wright zaczął studiować na Uniwersytecie Stanowym Wisconsin, gdzie był członkiem bractwa Phi Delta Theta. Szybko jednak przerwał naukę, bo już 2 lata później. Mimo to w 1889 roku uzyskał dyplom. Po opuszczeniu szkoły przeniósł się do Chicago, gdzie podjął pracę w studio architektonicznym Adler and Sullivan. Chicago w ówczesnym czasie było w ruinie po wielkim pożarze (1871). Dzięki temu przy odbudowie miasta architekci mogli wykazać się innowacyjnością. W firmie bardzo szybko poznali się na talencie Wrighta i już od 1980 roku wykonywał w niej całą pracę projektową. Z Adler and Sullivan związany był 7 lat. W 1893 roku Frank Lloyd Wright założył własną praktykę w Chicago. Nim ukończył 34 lata na swoim koncie miał już około 50 ukończonych projektów.

Frank Lloyd Wright czerpał natchnienie z natury, a do swych prac wykorzystywał naturalne materiały budowlane. Jego mentorem był Louis Sullivan – twórca hasła “forma wynika z funkcji” To właśnie filozofia Sullivana stała się punktem wyjścia dla organicznej teorii Wrighta. Potraktował on formę i funkcję jako jedność. Choć jego projekty stały się inspiracją dla rozwoju stylu międzynarodowego, nie identyfikował się z nim. Nie skupiał się na pojedynczym stylu, gdyż uważał, że każdy budynek powinien wynikać z otoczenia. Inspirował się także taoistyczną filozofią podkreślającą związek pomiędzy człowiekiem i przestrzenią, w której żyje. Franka Lloyda Wrighta można zatem nazwać prekursorem architektury organicznej, czyli wkomponowanej i zespolonej z naturą. To, co było charakterystyczne dla jego budowli to prostota brył, duża funkcjonalność i ornamentyka – także w postaci ukrytego ornamentu. Nie stronił również od form monumentalnych, np. Civic Center w Marin County w Kalifornii.

Przez 10 lat Wright projektował także domy w stylu preriowym, np. „Prairie Houses”. Nurt ten charakteryzują szerokie widoki horyzontalne oraz podkreślenie unikatowego charakteru krajobrazu. Przejawiał również pogardę dla geometryzacji. Wright odegrał również ważną rolę w tworzeniu koncepcji „planu otwartego” dla wnętrz.

W 1911 r. Frank Lloyd Wright zaprojektował własny dom-studio tzw. Taliesin w pobliżu Spring Green w stanie Wisconsin. Nazwa domu wzięła się od imienia walijskiego poety z VI w. i dosłownie oznaczała „błyszczącą brew”). Budowla była jednokondygnacyjna w kształcie litery L. Z jednej strony wychodziła na jezioro, a w drugiej mieściła studio Wrighta. Obiekt dwukrotnie został zniszczony przez pożar. Obecny budynek zwany jest Taliesin III. Warto również wspomnieć, że w latach 30. Wright zaprojektował zimowe studio w Arizonie – Taliesin West.

Najbardziej znanym zrealizowanym projektem Wrighta było Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. Co ciekawe na początku architekt nie zgadzał się na lokalizację budynku, gdyż Nowy Jork według niego był miejsce zatłoczonym i chaotycznym. Ostatecznie obiekt stanął w okolicy Central Parku przy Piątej Alei na Manhattanie. Budowla w kształcie białej spirali powstawała 17 lat (1942-1959). Wright wybrał spiralny kształt jako symbol ciągłości i nieskończoności, który kojarzył z motywem często powtarzającym się naturze, np. w strukturze DNA.

Kolejną słynną konstrukcją autorstwa Wrighta jest Fallingwater. Obiekt budowany był w latach 1935-1939 dla E.J. Kaufmanna w Bear Run, w stanie Pensylwania. Głównym czynnikiem, którym Wright kierował się przy projekcie było to, aby domownicy znaleźli się jak najbliżej natury. Obszerne tarasy i balkony – główne elementy domu – znajdują się zaledwie kilka metrów nad wodą, a w środku budowli można usłyszeć szum wodospadu. Do budowy elementów pionowych został wykorzystany kamień, do elementów poziomych – beton. Dom kosztował 155 tysięcy dolarów, a gaża architekta wyniosła 8 tys. dolarów.

Inny znany projekt Franka Lloyda Wrighta to Coonley House w Riversides. Budowla powstała w 1907 roku. Pomieszczenia znajdujące się w obiekcie są pozbawione niemal zupełnie drzwi, są otwarte do siebie i wyznaczone przez ruchome ścianki i taśmowe „fryzy”. Dodatkowo kąty widzenia i zmienne efekty perspektywistyczne tworzą „wędrującą” przestrzeń. Wright w projekcie zastosował także przemiennie partie murów lub drewna i szkła występującego również w narożnikach, uzyskując zaskakujące efekty świetlne.

Na osobiste zlecenie cesarza Wright zaprojektował również Hotel Królewski w Tokio. Było to w drugiej dekadzie XX w., kiedy to Wright z powodu radykalnych pomysłów popadł w niełaskę opinii publicznej, a jego kariera wisiała na włosku. Konstrukcja hotelu pomogła powrócić mu na szczyt. Innowacyjne rozwiązanie Wrighta sprawiło, że obiekt ten, jako jedyny budynek w mieście przetrwał silne trzęsienie ziemi.

Inne znane projekty Franka Lloyda Wrighta to: Oak Park House i Studio, gmach administracji handlowo-przemysłowego przedsiębiorstwa Larkin Company w Buffalo, kościół Unitarianów w Oak Park, zespół fabryczny chemicznej firmy S.C. Johnson w Racine, wieżowiec Price Tower w Bartesville, synagoga Beth-Szolom w Elkins Park.

Życie prywatne Franka Lloyda Wrighta było równie bogate. Z pierwszą żoną – Catherine Lee „Kitty” Tobin – Wright miał sześcioro dzieci. W 1909 roku opuścił ją jednak dla Marthy „Mamah” Borthwick. Kobieta jednak tragicznie zmarła podczas pożaru w ich domu – Taliesinie. Historię ich związku opisała Nancy Horan w książce “Kochając Franka”. W 1922 roku poślubił Maude „Miriam” Noel, swoją współpracownicę. Małżeństwo nie trwało jednak długo i rozpadło się już po roku. W 1928 roku Wright ożenił się ponownie. Jego oblubienicą została Olgivanna Hinzenberg, uczennica G.I. Gurdżijewa – ormiańskiego filozofa, mistyka i przywódcy duchowego, który gościł parę razy w Taliesinie. Jego spotkanie z Wrightem opisuje w „Geometrii cudów” Robert Lepage.

Frank Lloyd Wright zm. 9 kwietnia 1959 roku w Phoenix w stanie Arizona.

Dodane w kategorii: Słynni architekci
Tagi: architekci ze Stanów Zjednoczonych

Poprzedni artykuł

Następny artykuł

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany/ Wymagane pola oznaczone gwiazdką *