Modernizm w architekturze
26 stycznia 2015 0 komentarzy
Tuż po XIX-wiecznej rewolucji przemysłowej nastąpił zwrot od dotychczasowej moralności i sztuki. Powstały na początku XX wieku nurt modernistyczny w architekturze określamy dziś jako całkowite odwrócenie się od większości znanych stylów i kanonów architektury światowej, a także odstąpienie od podstawowej reguły Witruwiusza – piękna i stylizacji. Największy wpływ na ten nurt miała bolszewicka rewolucja w Rosji, propagująca ideę równości i zrównania klas, przez co ówczesna architektura była niemalże wyłącznie tworzona w celach użytkowych.
Modernizm z łaciny oznacza „nowoczesność”, a jego synonimem jest funkcjonalizm, który posiada jednak nieco węższe znaczenie. Pojęcie to w odniesieniu do architektury posiada bardzo szeroki zakres, obejmując aż kilkadziesiąt różnych prądów, w tym przede wszystkim funkcjonalizm, radykalny komunizm, sceptyczny humanizm, radykalizm. Charakteryzuje się on zerwaniem ze wszystkimi dotychczasowymi stylami oraz odejściem od stylizacji i kładzeniem nacisku na funkcjonalność, użyteczność budynku.
Rozwój architektury modernistycznej przypadł na lata 1918-1975. Pierwsze budynki tego typu powstały w Niemczech i Holandii, choć później modernizm objął także i Anglię, Francję, Włochy, Polskę, ZSRR oraz Skandynawię. Tworzone wówczas obiekty były przeznaczone głównie dla przemysłu (m.in. Hala Stulecia we Wrocławiu, hala turbin w Berlinie P. Behrensa, giełda w Amsterdamie H.P. Berlagego). Za pierwszy całkowicie modernistyczny obiekt uznaje się fabrykę obuwia Fagus projektu Waltera Gropiusa (1911).
W międzywojniu silnie rozwijało się budownictwo użyteczności publicznej, które stawiało na budowę domów towarowych, kin, stacji, osiedli domów z płaskimi dachami i jednolitą elewacją. Po II wojnie światowej architekci chcieli zapewnić godną i zdrową przestrzeń życiową. Pod koniec lat 60. XX w. zaczęto sięgać po naturalne materiały, takie jak drewno czy kamień oraz dążono do przełamania wcześniejszej szablonowości, technokratyzmu i wypaczonej idei humanizmu.
W Ameryce modernizm w architekturze przypadł na lata 70., kiedy to narodził się funkcjonalizm i zaczęły powstawać liczne przeszklone wieżowce o kubicznej bryle oraz widocznym stalowym szkielecie.
Cechy stylu modernistycznego w architekturze:
- Wygląd budynku był ściśle uzależniony od jego przeznaczenia (funkcjonalność obiektów).
Było to podyktowane optymalizacją oraz ekonomizacją projektów wynikającym z postrzegania pracy jako misji na rzecz społeczeństwa przez architektów. Dążyli oni do rozgraniczenia obszarów o różnych funkcjach: handlowej, przemysłowej, mieszkalnej, administracyjnej.
- Minimalizm w zakresie zdobień, obejmujący wnętrze i zewnętrzną część budynków.
- Używanie stonowanych barw do malowania elewacji, najczęściej bieli oraz pasteli.
- Projekty budynków były oparte o kubiczną bryłę, nadając jej tym samym pozory lekkości. Pojawiające się czasem dodatkowe zdobienia w postaci np. okrągłych okien miały podkreślać nowoczesny charakter budynku.
- Do wykonywania projektów używano betonu, stali i szkła, które nadawały im surowy wygląd.
- Stosowanie płaskiego dachu (ideał ekonomiczności, gdyż można go było wykorzystać np. jako ogród).
- Tzw. wolny plan, czyli rzut kondygnacji, który nie został podzielony na odrębne, zamknięte pomieszczenia.
- Brak jednolitej formy stylowej.
- Nadawanie budynkom cech abstrakcyjnych.
- Unikanie symetrii.
- Szerokie okna wpuszczające dużo światła, które często były zlicowane z elewacją
- Przeszklone elewacje oraz klatki schodowe.
- Inspiracja Dalekim Wschodem.
- Łączenie wnętrza obiektu ze środowiskiem naturalnym (np. z ogrodem).
- Tworzenie centrów miast jako miejsc z wydzielonymi obszarami usługowymi, rekreacyjnymi, handlowymi.
- Unikanie wszystkiego, co formalne, normatywne.
Przykłady architektury modernistycznej:
- dworce kolejowe z przeszkloną halą peronową z przylegającym budynkiem z poczekalniami, kasami i pomieszczeniami dla pracowników
- Opera w Sydney
- Muzeum Narodowe Sztuki Zachodniej w Tokio
- Okrągły Dom oraz Heimatsiedlung we Frankfurcie nad Menem
- Hala Stulecia we Wrocławiu
- Techniczny Uniwersytet Helsiński
- Robie House w Chicago
- były hotel Forum w Krakowie